Merhabalar,

Dayanıklılık bir ürünün veya servisin hizmet vermesinin önündeki kötücül etkenlerden kendini korumayı becerebilmesine denir.

Bu yazımda evrensel bir dayanıklılık prensibinden bahsedicem.

İnternetin temelleri RFC denilen Request for Comment dokümanları baz alınarak atılmış.

Ve internet neredeyse günümüzde 30-40 seneyi aşan bu prensiplerin üzerinde çalışmaya devam ediyor.

Bu sistemler genel olarak üniversitelerin, araştırma merkezlerinin ve askeri kurumların birlikte yaptığı detaylı teknik çalışmalar ile kurulmuş.

Burada dikkate değer nokta bu sistemlerin zamana karşı halen nasıl hizmet vermeyi başardığını düşünmekten yani dayanıklığından geçiyor.

RFC1122’de internetin oturduğu temel açıklamalar yapılırken, bir çok mühendisin sonrasında da referans verdiği temel bir prensip var: Robustness Principle.

Be liberal in what you accept, and conservative in what you send.

Kabul ederken daha affedici/liberal ol, ancak gönderirken daha muhafazakar ol.

— Jon Postel

Okuduğunuzda adeta bir kutsal kitaptan çıkmışçasına görünen bu prensip Jon Postel’e ait.

Jon Postel bu prensipler üzerine SMTP gibi halen aktif olan Mail protokollerinin ve türlü türlü internet RFC’sini hazırlayan abilerimizden.

Bu dayanıklılık prensibinin heryere yayılan WWW’ı taşıyan HTTP protokolünün yaratıcısı Tim Berners Lee’nin prensipleri’nde de görübiliyoruz.

Peki, kabul ederken daha affedici/liberal olmak, ancak gönderirken daha muhafazakar olmak ne demek?

• Etrafınızdan anlamlandırabildiğiniz datalar olduğunda bu dataları alıp kullanabileceğiniz şekile getirip çalışmaya devam ediniz.
• Ancak sizden çıkacak olan verilerde mümkün mertebe standart oluşturup onu takip ediniz.

İlk yıllarda Tim Berners donanımdan bağımsız bir şekilde görüntülenmeyi sağlayacak bir yapı kurmanın gereğinden hareket ederken bu prensibe de atıfta bulunuyor.

Dil olarak ortaya koyduğu HTML zaten XML tabanlı halihazırda CERN’de kullandığı SGML (Standard generalized markup language)’in üzerine yeni componentler eklemeye başlamasıyla şekilleniyor.

HTML’in gelişmesi sürecinde sonraki sürümlerinde yeni gelen değişikliklerin sistemi kırmamasını bu affedicilik ile geliştirmesinden ileri geliyor.

Servisten aldığımız verilerde bazen tipler alıp o tiplere göre uygulamamızda akışlar yapabiliyoruz.

Ancak ileriki tarihlerde yeni başka tipler göndermeye başladığında servisimiz, bu yeni tiplerin hali hazırdaki uygulamamızı kırmamasına dikkat edecek şekilde yazmaliyiz.

Yeni tipler icin uygun olabilecek varsayılan davranışlar yazabiliriz, veya loglayabiliriz.

Bu sayede api yeni bir tip eklediğinde kullanıcılarımız bundan olumsuz etkilenmeyecektir.

Swift’ten örnek vermek gerekirse data’yı kabul edip geçersiz durumda failable initilazer üzerinden nil dönebiliriz.

  struct User {
      let username: String
      init?(username: String) {
          if username.isEmpty || username.count < 3 {
              return nil // Geçersiz kullanıcı adı durumunda `nil`
          }
          self.username = username
      }
  }

  if let user = User(username: "Ali Peyami") {
      print("Kullanıcı: \(user.username)")
  } else {
      print("Geçersiz kullanıcıı.")
  }

Bunu normal kendi mobil dünyamızda uyarlamak gerekirse, yeni gelen özellikleri destekleyen sürümlerde availability kontrolü yapabilir ve desteklenen işletim sistemlerinde yeni özellikleri kullanabilir, desteklenmeyenlerinde fallback view’lere düşebiliriz.

  import SwiftUI

  struct ContentView: View {
      var body: some View {
          if #available(iOS 15.0, *) {
              Text("Bordered buton")
                .buttonStyle(.bordered) // iOS 15 ile özelliği
          } else {
              Text("Düz buton")
                .padding()
                .background(Color.gray)
                .cornerRadius(8) // iOS 15 ve altinda
          }
      }
  }

Hem kabul ederken hem çıktı verirken liberal bir yaklaşım sergilemek sistemi kaosa sürükleyebilecekken, tam tersi durumda ise işlerin tıkanmasına sebep olucaktır.

Ancak kabul ederken liberal, çıktı verirken konservatif olmaya sevk eden bu dayanıklılık prensibi yalnızca bir RFC1122’deki prensip olmaktan çıkıp, gerçek bir hayat felsefesine dönüşüyor.

Bu dengeyi koruyarak tasarladığımız sistemlerin dayanıklılığına katkıda bulanabiliriz.

İyi çalışmalar :)

• Robustness Principle
• Jon Postel
• .bordered style